ایران به دلیل قرار گرفتن در کمربند لرزه خیز جهان، همواره در معرض زلزله‌های قوی قرار دارد. اهمیت مقاوم سازی با بهسازی سازهها در این کشور از زمانی که اولین زلزله‌ها خسارات سنگینی به جا گذاشتند، بیشتر و بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
هدف این مقاله آشنایی با دو رویکرد مقاوم سازی و بهسازی است، که هر دو برای بهبود ایمنی ساختمان‌ها در برابر نیروهای جانبی و لرزهای طراحی شده‌اند اما اهداف، روش‌ها و کاربردهای متفاوتی دارند. هر کدام از این دو مفهوم به سازهها کمک می‌کنند تا در برابر زلزله مقاوم‌تر باشند، اما مسیرهای متفاوتی را برای دستیابی به این هدف در پیش می‌گیرند.
مقاوم سازی چیست؟
پیش از آن که به تفاوت مقاوم سازی با بهسازی بپردازیم بهتر است توضیح مختصری در مورد مقاوم سازی داشته باشیم. مقاوم سازی در سازهها به معنی افزایش ظرفیت تحمل نیروهای لرزهای است. یعنی هدف از مقاوم سازی آن است که سازه بتواند در برابر نیروهای طبیعی و ناگهانی، از جمله زلزله، مقاومت بیشتری داشته باشد و دچار تخریب و آسیب جدی نشود. در این روش، با افزودن اجزای تقویت کننده یا افزایش استحکام اجزای موجود، سازه تقویت میشود و توانایی ایستادگی در برابر لرزه‌ها را به دست می‌آورد.
برای دریافت خدمات مقاوم سازی کافی است با برش بتن تماس بگیرید. برش بتن آماده انجام انواع خدمات مقاوم سازی سازه ها، برش بتن، کرگیری و… میباشد.
تماس: ۰۲۱۲۲۹۸۱۶۱۹ | ۰۹۱۲۱۰۶۱۰۹۹
روش‌های مقاوم سازی ساختمان‌ها
برای اجرای مقاوم سازی، از تکنیک‌ها و روش‌های مختلفی استفاده میشود که متناسب با نیاز و شرایط سازه انتخاب میشوند. در ادامه به توضیح برخی از این روش‌ها می‌پردازیم.
- افزودن دیوار برشی و مهاربند: در این روش با اضافه کردن دیوارهای برشی و مهاربندها، سازه سختی بیشتری پیدا میکند. این دیوارها به دلیل ساختار محکم و مقاومت خود، از حرکت‌های جانبی و تغییر شکل سازه جلوگیری می‌کنند. دیوارهای برشی به عنوان یک مانع اصلی در برابر نیروهای جانبی عمل می‌کنند و به سازه اجازه می‌دهند تا در برابر زلزله‌های قوی‌تر پایداری بیشتری داشته باشد.
- استفاده از ژاکت بتنی و ژاکت فولادی: یکی دیگر از روش‌های مؤثر برای مقاوم سازی سازهها، بهره گیری از ژاکت‌های بتنی و فولادی است. این پوشش‌ها به دور ستون‌ها و تیرها اضافه میشوند و مقاومت سازه را در برابر زلزله افزایش می‌دهند. ژاکت بتنی و ژاکت فولادی، به عنوان یک تقویت کننده اضافه عمل می‌کنند و میتوانند بخش‌های آسیب پذیر سازه را پوشش دهند.
- تقویت اتصالات و پی‌ها: یکی از بخش‌های حساس هر سازه، اتصالات و پی‌ها هستند که هنگام زلزله میتوانند بیشترین آسیب را ببینند. در مقاوم سازی، تقویت اتصالات و پی‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا به وسیله این تقویت، سازه یکپارچگی خود را حفظ کرده و از تخریب احتمالی جلوگیری میکند. در این روش، با استفاده از متریال مقاومتی و فناوری‌های به‌روز، قدرت اتصالات افزایش می‌یابد و پایداری سازه بهبود پیدا میکند.
- افزایش ظرفیت تحمل بار سازه: در مواردی که سازهها به اندازه کافی قوی نباشند تا بتوانند نیروهای جانبی را تحمل کنند، باید با استفاده از تکنیک‌های مقاوم سازی ظرفیت باربری آنها افزایش یابد. این روش شامل اضافه کردن تقویت کننده‌ها، افزایش ضخامت دیوارها و استفاده از متریال مقاوم‌تر است تا سازه در برابر زلزله و دیگر عوامل جانبی، دچار آسیب نشود.
اهمیت مقاوم سازی در کشور زلزله خیز
با توجه به لرزه خیز بودن ایران و اهمیت حفاظت از جان و مال مردم، مقاوم سازی سازهها از نیازهای اصلی کشور به شمار می‌رود. بیشتر مناطق ایران در برابر زلزله‌های شدید آسیب پذیر هستند و سازه‌های موجود، بدون مقاوم سازی مناسب، توانایی ایستادگی در برابر زلزله‌های قوی را ندارند.
مقاوم سازی به عنوان راهی برای تضمین امنیت و حفظ طول عمر سازهها شناخته شده است. علاوه بر این، مقاوم سازی به صاحبان خانه و ساختمان‌ها این اطمینان را می‌دهد که ساختمان‌های آنها حتی در صورت بروز زلزله‌های شدید، همچنان پابرجا خواهند بود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد مقاوم سازی سقف های طاق ضربی مقاله رو به رو را میتوانید مطالعه کنید.
بهسازی چیست؟
برخلاف مقاوم سازی که بر افزایش ظرفیت سازه تمرکز دارد، بهسازی به معنای تطبیق ظرفیت سازه با نیازهای لرزهای است و هدف اصلی آن، کاهش آسیب پذیری سازه‌هاست. بهسازی به طور معمول برای سازه‌هایی به کار می‌رود که در برابر زلزله به اندازه کافی مقاوم هستند اما نیاز دارند تا در صورت وقوع زلزله، کمترین آسیب ممکن را متحمل شوند.
روش‌های بهسازی ساختمان‌ها
در بهسازی، هدف کاهش نیاز لرزهای است. به طوری که سازه بتواند نیروهای جانبی را بدون افزایش مقاومت، تحمل کند. روش‌های بهسازی عبارتند از:
- کاهش جرم سازه: یکی از عوامل تأثیرگذار در میزان نیاز لرزهای، وزن سازه است. با کاهش جرم سازه، نیروهایی که در زمان زلزله به ساختمان وارد میشوند نیز کاهش می‌یابند. در این روش، با استفاده از مواد سبک‌تر و حذف بخش‌های غیرضروری، وزن سازه کاهش پیدا میکند و به این ترتیب، نیاز لرزهای نیز پایین می‌آید.
- افزایش شکل پذیری: سازه‌های شکل پذیر توانایی تغییر شکلهای بزرگ بدون گسیختگی و شکست را دارند. با افزایش شکل پذیری، سازه می‌تواند در برابر لرزش‌های شدید بهتر مقاومت کند و به راحتی دچار شکست نشود. در بهسازی، افزایش شکل پذیری از طریق تغییر در طراحی سازه و استفاده از موادی که به تغییر شکلهای بزرگ پاسخ مناسبی می‌دهند، انجام میشود.
- ایجاد تقارن و کاهش نامنظمی: سازه‌های نامتقارن، در برابر زلزله بیشتر در معرض آسیب قرار دارند، زیرا نیروهای جانبی به طور یکنواخت در آنها توزیع نمی‌شود. در بهسازی، با ایجاد تقارن و کاهش نامنظمی سازه، تلاش میشود توزیع نیروها متعادل‌تر شود تا سازه بهتر بتواند زلزله را تحمل کند.
- استفاده از تکنولوژیهای نوین مانند جداسازی لرزهای و میراگرها: در این روش، از جداسازهای لرزهای و میراگرها برای کاهش انتقال نیروهای لرزهای به سازه استفاده میشود. جداسازهای لرزهای در پایه ساختمان نصب میشوند و اجازه می‌دهند که سازه نسبت به زمین حرکت کند که به این ترتیب نیروهای لرزهای به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کنند. میراگرها نیز در نقاط استراتژیک سازه نصب شده و انرژی لرزهای را جذب و دفع می‌کنند که به نوبه خود آسیب‌های وارده به سازه را به حداقل می‌رساند.
اهمیت بهسازی در افزایش ایمنی ساختمان‌ها
بهسازی می‌تواند راهکاری کم هزینه‌تر نسبت به مقاوم سازی باشد. زیرا در بهسازی نیاز به افزایش مقاومت سازه وجود ندارد و فقط با کاهش نیازهای لرزهای سازه، ایمنی آن افزایش می‌یابد.
این رویکرد برای سازه‌های قدیمی که به دلایل مختلفی توانایی تحمل لرزه‌ها را دارند اما از نظر ایمنی نیاز به تقویت دارند، مناسب است. بهسازی در عین حال می‌تواند به جای مقاوم سازی در بخش‌های خاصی از سازه به کار رود و به افزایش بهره وری اقتصادی کمک کند.
برای دریافت خدمات مقاوم سازی کافی است با برش بتن تماس بگیرید. برش بتن آماده انجام انواع خدمات مقاوم سازی سازه ها، برش بتن، کرگیری و… میباشد.
تماس: ۰۲۱۲۲۹۸۱۶۱۹ | ۰۹۱۲۱۰۶۱۰۹۹
تفاوت‌های کلیدی مقاوم سازی با بهسازی
در اینجا به تفاوت‌های اصلی مقاوم سازی با بهسازی می‌پردازیم.
- هدف نهایی: مقاوم سازی بر افزایش استحکام و ظرفیت باربری تمرکز دارد تا سازه بتواند بارهای جانبی را تحمل کند. در حالی که بهسازی به منظور کاهش نیاز لرزهای انجام میشود و بر ایجاد تغییرات در سازه با هدف تطبیق ظرفیت فعلی با نیازهای لرزهای تمرکز دارد.
- محدوده کاربرد: مقاوم سازی برای سازه‌هایی مناسب است که نیاز به تقویت جدی و افزایش مقاومت دارند. در حالی که بهسازی بیشتر برای سازه‌هایی به کار می‌رود که ظرفیت مناسبی دارند اما نیازمند کاهش نیازهای لرزهای هستند.
- هزینه و زمان: معمولا بهسازی به دلیل کاهش نیازهای لرزهای و انجام تغییرات جزئی، هزینه کمتری نسبت به مقاوم سازی دارد. مقاوم سازی به دلیل نیاز به تغییرات گسترده در سازه و افزودن اجزای مقاومتی، نیاز به هزینه و زمان بیشتری دارد.
انتخاب مناسب بین مقاوم سازی با بهسازی
انتخاب بین مقاوم سازی با بهسازی به عواملی مانند وضعیت سازه، شرایط لرزهای منطقه و بودجه موجود بستگی دارد. برای سازه‌هایی که ظرفیت باربری کافی ندارند، مقاوم سازی گزینه‌ای مناسب‌تر است. اما در سازه‌هایی که توانایی تحمل لرزه‌ها را دارند، بهسازی می‌تواند به کاهش هزینهها کمک کند. بهتر است پیش از تصمیم گیری نهایی، از مشاوره مهندسان و متخصصان بهره برده شود تا بهترین روش ایمن سازی انتخاب گردد.
نتیجه گیری
مقاوم سازی با بهسازی هر دو برای افزایش ایمنی و پایداری سازهها طراحی شده‌اند. مقاوم سازی و بهسازی، در کنار هم میتوانند ساختمان‌ها را از خطرات ناشی از زمین لرزه حفظ کنند و به بهبود طول عمر سازهها کمک کنند. از آنجا که ایران در منطقه‌ای زلزله خیز قرار دارد، استفاده از این روش‌ها برای افزایش ایمنی سازهها، امری ضروری است.
سوالات متداول در مورد مقاوم سازی با بهسازی
- تفاوت اصلی مقاوم سازی با بهسازی چیست؟
مقاوم سازی به افزایش مقاومت سازه با افزودن اجزای مقاومتی میپردازد. در حالی که بهسازی به کاهش نیاز لرزهای سازه برای مطابقت با ظرفیت موجود آن تمرکز دارد.
- آیا مقاوم سازی و بهسازی میتوانند به صورت همزمان انجام شوند؟
بله، در مواردی ترکیب مقاوم سازی و بهسازی به منظور بهبود ایمنی سازهها و کاهش هزینهها، مناسب است.
- دیوار برشی چه نقشی در مقاوم سازی دارد؟
دیوار برشی با افزایش سختی سازه، باعث کاهش تغییر شکلهای جانبی در برابر زلزله میشود و به پایداری ساختمان کمک میکند.
- تکنولوژیهای نوین در بهسازی کداماند؟
جداسازی لرزهای و میراگرها از تکنولوژیهای نوین هستند که برای کاهش انتقال نیروهای لرزهای به سازه و بهبود ایمنی استفاده میشوند.
